Takasbank Nedir? Ne İşe Yarar?

Ne kadar içerisinde banka kelimesi geçse bile, amaçları ticari banka gibi değildir. Takasbank; sermaye piyasaları ile para piyasaları arasında iletişim kuran merkezdir. Özellikle yatırım piyasalarında önemli bir işleve sahiptir. Çünkü yatırımcıların teminatlarını ve yatırımlarını saklama görevi üstlenir. Bu durum da yatırımcıların piyasalar içerisinde güvenle işlemler yaptığını gösterir. Bunun yanında daha birçok işlevi olan Takasbank kurumunu biraz inceleyelim.

Takasbank Nedir?

1986 – 1988 döneminde ülkemizde yatırım araçlarının alım ve satım işlemlerinin takası, aracısız olarak yapılmaktaydı. 1988 – 1992 yılları arasında İMKB içerisinde bulunan bir müdürlük tarafından takas hizmeti verilmeye başlanmıştır. 1992 yılından sonra kurulan İMKB Takas ve Saklama A.Ş. bünyesine devredilmiştir. Sonrasında bankacılık lisansı alarak (1996) kendini geliştirerek ismi Takasbank (İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş.) olmuştur. Takasbank’ın en büyük ortağı İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’dır. Bu ortaklıktaki payda %5 i geçmemektedir.

Takasbank; sözleşmede belirtilenler çerçevesinde, takas ve saklama hizmetleri vererek, finansal hizmetleri ve her türlü ekonomik faaliyeti gerçekleştirmek üzere ülkemizde bulunan piyasaların rekabet gücünü artırmak için faaliyet gösterir. Bu faaliyetlerini güven, istikrar, etkinlik, müşteri odaklılık, güçlü finansal yapı, sürdürebilirlik ve şeffaflık değerleri ile gerçekleştirmeye çalışır.

Takasbank Ne İşe Yarar?

Takasbank hizmetlerinin temeline baktığımızda merkezi takas ve bankacılık lisanslarına sahip olmasından dolayı ülkemiz sermaye piyasalarında üyelerine, takas, merkezi karşı taraf ve bankacılık hizmetleri sunmaktadır. Sermaye piyasaları ile para piyasaları arasında köprü görevi görerek, takas ve transfer işlemlerinin güvenilir, düşük maliyetli ve hızlı yapılmasını sağlamaktadır. Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlemlerde internet bağlantısı yardımıyla takas işlemlerini gerçekleştirmektedir. Borsa İstanbul içerisinde gerçekleşen, pay, borçlanma araçları, yurtdışı sermaye piyasası araçları, türev araçlar ve kıymetli madenler ile ilgili teslim alma, teslim etme, ödeme gibi taahhütlerin Takasbank aracılığıyla sonuçlandırılmaktadır.

Zamanla bankacılık görevlerini de üstlenerek çeşitli nakdi ve gayri nakdi kredi imkânları sunmaya başlamıştır. Nakdi kredilerin yanında işlettiği kurumlar ile de riskleri azaltıp, likidite sağlayarak ve takas işlemlerinde sorunların çıkmamasını sağlamaya çalışmaktadır. Bu kurumlar; TPP (Takasbank Para Piyasası), ÖPP (Ödünç Pay Piyasası) ve TEFAS (Türkiye Elektronik Fon Dağıtım Platformu) şeklindedir.

Pamuk, buğday, arpa, fasulye, mısır, yulaf gibi tarım ürünlerini, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın onayı ile ürün senedi tanımlaması, ISIN kodu üretilmesi ve ELÜS’lerin şartlı virman sistemi üzerinden takas işlemlerinin gerçekleştirilmesi hizmetlerini vermektedir. Takasbank ülkemizi küresel piyasalar içerisinde de temsil etmektedir. Bunu da sahip olduğu uluslararası takas kurumu sıfatıyla gerçekleştirmektedir. Teknolojinin de gelişmesiyle birlikte bu tür işlemler için birçok projeye imza atılmıştır. Bu projeler arasında şuanda ‘NASDAQ Projesi’ mevcuttur.

Takasbank sermaye piyasalarının risk yönetim alt yapısının güçlendirilmesine, piyasalar içerisinde bulunan aracılık hizmetlerinin işlem maliyetlerinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Bunun yanında merkezi teminat ve risklerin yönetilmesine, satıcılara karşı alıcı, alıcılara karşı satıcı rolü üstlenerek piyasalar içerisinde gerçekleşen talep – teklif, alım – satım emirleri ile ilgili olan takas sorumluluğunu yerine getirir.

Takasbank yazımızı toparlayacak olursak; takas ve saklama işlemlerinin aynı yapı içerisinde yapılmaktadır. Sermaye piyasaları ile para piyasaları arasında işlemlerin gerçekleşmesini sağlayarak, finansmanını da sağlamaktadır. Bankacılık işlemlerinin de eklenmesiyle birlikte yapı içerisinde işlem yoğunluğu artmıştır. Takas ve transfer işlemlerinin çok hızlı yapılmasını sağlayan bir alt yapıya sahiptir. Yatırım piyasalarında aracılık yapmak isteyen kurumlar, SPK tarafından çıkarılan bir düzenleme ile yatırımcıların teminatlarını ve yatırım araçlarını Takasbank bünyesinde saklama zorunluluğu getirmiştir. Yatırım piyasaları içerisinde güvenlik amacıyla alınmış en büyük karar denilebilir. SPK’nın aldığı bu kararla yatırımcılar işlemlerini güvenle gerçekleştirmektedir.