Borsa Türleri Nelerdir?

Borsa piyasasında ticarete konu olan yatırım araçları, işlem gördüğü şekillere göre farklı türlere ayrılmıştır. Her enstrüman kendi kategorisi altında işlem görmektedir. Hisse senetleri, tahvil, bono gibi evraklar menkul kıymet borsalarında, altın, gümüş, bakır gibi ürünlerde emtia borsalarında, para birimleri döviz borsalarında, spot veya vadeli işlemler de VOB'da yapılmaktadır.

Bugünkü borsalar kurulmadan önce hisse senetleri el değiştirirken, senetlerin artan işlem hacmi nedeniyle tüm alım satımların kayıt altına alınarak yapılması ihtiyacı doğmuştur. Aynı zamanda pazar satıcılarının aynı malı, farklı fiyattan satmaları bu durumun ticaret haline gelmesine sebep olmuştur. İnsanların para kazanmak için yaptıkları eylemler ve ihtiyaçları doğrultusunda borsalar kurulmuştur. Bu sayede farklı fiyatlardan değil, herkes alım - satım işlemlerini tek fiyat üzerinden yapmaktadır. İşlem gören araçların değerleri ise arz ve talebe göre belirlenmektedir. Böylelikle bütün işlemler güvenilir bir şekilde kayıt altında tutularak gerçekleşmektedir.

Borsaların kuruluş aşamaları bu şekildedir. Köklü bir tarihe sahiptir. Borsa tarihi için tıklayınız. Önceki dönemlere nazaran şimdiki zamana bakıldığında işlem hacminin oldukça arttığı görülecektir. Bu nedenle yatırımcılar tarafından yoğun olarak tercih edilen araçlar, kendi kategorinin altından ayrılarak özel ürün borsalarını oluşturmuşlardır. Altın borsası, kıymetli maden borsası örnek olarak gösterilebilir. Piyasada işlemler forexte olduğu gibi tek platform üzerinden yürütülmez. Araçların fiyatlarını aracı kurumlarının takip programları sayesinde izleyebilirsiniz.

Peki, iş kollarına göre türlere ayrılan borsaları incelemek gerekirse;

Menkul Kıymetler Borsası 

Menkul kıymet borsalarında hisse senetleri, tahviller ve bonolar işlem görmektedir. Menkul kıymetler nedir, özellikleri nelerdir, öğrenmek için tıklayınız. Borsalarda kıymetli evrakların alınıp satılması için şirketlerin, SPK tarafından düzenlenen kararnameye uygun olması gerekir. Ancak denetimlerden sonra uygun bulunan kurumlar borsaya kote olarak, menkul kıymetleri piyasaya ihraç ederler. Birikimlerinizle senet veya türevlerini aldığınızda, kurumların sermayesi artarken, yatırım aracınızın değeri artmasıyla sizde alım - satım farkından para kazanmış olursunuz.

Emtia Borsası

Altın, gümüş, bakır, çelik, petrol, buğday, pamuk, şeker gibi ticarete konu olan mallar emtia borsalarında işlem görmektedir. Ayrıca bunların dışında birçok ürün bulunmaktadır. Portakal suyu, ceviz gibi yenilen içilen ürünlerin de ticareti yapılmaktadır. İster fiziki ister fiziki olmayan şekillerde yatırım yapabilirsiniz. Düşük fiyata sahip olmaları sayesinde çoğu yatırımcı portföyünü emtialarla çeşitlendirmektedir. Aracı kurumlarının yurt dışı bağlantılarıyla kolaylıkla dünya emtia borsalarına yatırım yapabilir, birikimlerinizi değerlendirebilirsiniz.

Döviz Borsaları

Borsada tüm para birimleri, pariteler şeklinde işlem görmektedir. İki farklı ülkenin dövizlerinin birleşmesi ile parite oluşur. Daha anlaşılır bir ifadeyle para biriminin diğerine olan karşılığıdır. Yani, sorulan dolar ne kadar sorusunun cevabı Türk lirasına olan karşılığını ifade etmektedir. Döviz bürolarının mantığıyla işlem yapılmaktadır. Fiyatın yükseleceği anlaşıldığında bugünden alım yapılır. Yükselince satılarak kâr elde edilir. Ama bunun için döviz fiyatları üzerine etki eden faktörlerin bilinmesi gerekir. Borsada nasıl para kazanılır, buraya tıklayın.

Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsaları

Vadeli işlemler ve opsiyon borsaları, Borsa İstanbul çatısı altında yürütülmektedir. Piyasada işlem gören tüm yatırım araçlarına aynı zamanda vadeli olarak da yatırım yapılabilmektedir. Türev olarak nitelendirilen sözleşmeler aracılığıyla alım - satım işlemleri gerçekleştirilmektedir. Sözleşmeler konularına göre; forward, futures opsiyon ve swap olmak üzere dört ana başlık altında toplanmıştır. Futures kontratların dışındakiler standart büyüklüğe, kaliteye sahiptir. Futures ise alıcı ve satıcının belirlediği kıstaslara göre işleme konmaktadır.

Yatırımcıların alım - satımlarını vadeli olarak yapmalarında ki amaçları; korunma, arbitraj ve spekülasyondur. Nasıl ki evinize tamirci geldiğinde işini bitirmeden tüm parayı değil de bir miktar veriyorsunuz, bunun gibi düşünebilirsiniz. Böylelikle borsada olan risklerin büyük bir kısmı önlenmiştir. Ama tabi ki işlem yapacağınız piyasanın inceliklerini öğrenmelisiniz. Bu sayede birikimlerinizi değerlendirirken, çok fazla kayıpla karşılaşmazsınız. Sözleşmeler sayesinde yatırım aracının fiyatı, işlem büyüklüğü, kalitesi gibi kıstaslar önceden belirlendiği için risk oldukça düşüktür.