Aracı Kurum Nedir? Görevleri Nelerdir?

Borsada aracı kurumlar vasıtasıyla işlemlerinizi gerçekleştirirsiniz. İşlemlere başlamadan önce kendinize güvenebileceğiniz bir aracı seçmelisiniz. Yatırım hesabınızı bu kurum vasıtasıyla oluşturur ve işletirsiniz. Ayrıca vereceğiniz emirlerin, piyasaya iletilmesi de aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle güvendiğiniz, yasal ve kaliteli bir kurum seçmelisiniz.

 Bu yazımla birlikte önemli olan aracı kurum bilgilerine, görev ve faaliyet alanlarına yer vermek istiyorum:

Aracı Kurum Nedir? 

Ülkemizde geçerli olan aracı kurum mevzuatına göre aracılık faaliyetleri ve aracı kurumlar, Seri: V No: 46 Tebliği ile düzenlenmektedir. Tebliğe göre; aracı kuruluşlar, Sermaye Piyasası Kanunu M. 30/1'de sayılan faaliyetlerden en az birini yerine getirmek için Kurul'dan yetki belgesi almış aracı kurum ve bankalardır. Yani anonim şirket statüsünde kurulmuş ve bankalar dışında kalan kuruluşlardır.

Aracı kurumların faaliyet konularına bakacak olursak; sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla veya halka arz edilmeksizin satışını ilk sırada görürüz. Ayrıca daha önce ihraç edilmiş olan sermaye piyasası araçlarının alım – satım işlemlerine aracılık da söz konusudur. Vadeli ve opsiyon işlemleri için de aracılık faaliyeti bulunmaktadır. Yatırım danışmanlığı, portföy işletmeciliği ve yöneticiliği ise daha üst düzey faaliyetlerdendir.

 

Aracı Kurumların Görevleri Nelerdir? 

Borsada aracılık hizmeti, genellikle 3 gruba ayrılır; kendi namına – hesabına, başkası namına – hesabına, kendi namına – başkası hesabına işlem yapılmasını içermektedir. Sermaye piyasasında ise aracı kurumların ki türlü faaliyeti söz konusudur. Bu faaliyetlerden ilki, menkul kıymetlerin ihracına aracılık etmektir. İkincisi ise ihraç edilmiş menkul kıymetlerin alım – satım işlemlerine aracılıktır. Yatırımcılarla ilgilenen grup ikinci gruptur ve alıp satacağınız menkul kıymetler için aracılık ederler.

Halka Arza Aracılık Görevi 

Yeni ihraç edilen veya önceden ihraç edilmiş olup halka açılacak olan sermaye piyasası araçlarının satışına aracılık etme görevini kapsamaktadır. Daha önce ihraç edilmiş; ama ilk defa halka satılacak olan araçların halka arzı, birincil piyasa işlemlerinden birisidir. Aracı kurumlar halka arzını, en iyi gayret veya yüklenimli aracılık şeklinde yaparlar.

En iyi gayret aracılığı; kurul kaydına alınan sermaye piyasası aracının izahnamelerinde gösterilen süre içinde satılmasını, satılmayanların satışının yapılmasını ifade etmektedir. Ayrıca bunları satın almayı daha önceden taahhüt etmiş olan üçüncü kişilere satılmasını da kapsamaktadır.

Yüklenimli aracılık ise kurul kaydına alınan sermaye piyasası aracının, halka arz yoluyla satılmasının ve satılmayan kısımlarının, bedeli satışı süresi sonunda tamamen ve nakit olarak ödenerek satın alınmasını kapsamaktadır. Buna bakiye yüklenim denir. Ayrıca bedeli satışın tamamlanmasından önce aniden ödemek şartıyla tamamı satın alınıp halka satılmasını da içermektedir. Buna da tümünü yüklenim adı verilir.

Alım – Satıma Aracılık Görevi 

Daha önceden ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının, aracı adıyla ve ticareti amaçla alım – satım işlemini kapsayan görevdir. Önceden ihraç edilmiş olan menkul kıymetlerin, borsa içinde veya dışında, ikincil piyasada alım – satımına aracılık ederler. Bu araçların, borsada ilk kez alım – satıma açılması ise halka arza aracılık görevidir.

Alım – satıma aracılık görevi olan kurumlar, müşterileri ile aralarında çerçeve sözleşmesi imzalarlar. Bu sözleşme sonrasında müşteri emirleri kabul edilebilir. Ülkemizde Sermaye Piyasası Kurulu'ndan izin almak ve Kurul tarafından belirlenen esaslara uyarak borsada işlem gören – görmeyen hisse senetleri ile işlem yapabilirler.