Borsa işlemlerini, hisse senetleri ile birlikte anıyoruz. Buna rağmen borsada yalnızca hisse senetleri ile işlem yapılmamaktadır. Tahvil, bono gibi diğer kıymetli evraklarla; altın, gümüş, petrol gibi emtialarla; türev araçlarla ve dövizlerle de işlem yapılmaktadır. Bu yatırım araçları ile fiziki veya fiziki olmayan şekillerde, aracı kurumlar vasıtasıyla alım – satım işlemleri gerçekleşmektedir. Alıcı ve satıcı taraflar bu işlemler sırasında yüz yüze gelmezler.
Borsada birikimlerinizi değerlendirebileceğiniz yatırım araçlarından bir
portföy oluşturmalısınız. Yalnızca tek bir yatırım aracına tüm paranızı yatırmak yerine çeşitlendirilmiş bir portföye yatırmanız daha güvenlidir. Ayrıca bu şekilde risklerinizi de sınırlandırmış olursunuz. Portföyünüze ekleyeceğiniz yatırım araçlarını kazanç ve riskleri göz önüne alarak eklediğiniz zaman, minimum riskle maksimum kazancı hedefleyebilirsiniz.
Borsada alım – satımı yapılan yatırım araçlarına detaylı bir şekilde yer vermek istiyorum:
Hisse Senetleri
Borsa dendiği zaman aklımıza hemen hisse senetleri gelir. Borsaları hisse senetleriyle birlikte anmamızın nedeni ise borsa binalarının kurulmasına öncülük etmeleridir. 15. yüzyılda dünya deniz ticaretinin gelişim göstermesiyle kıymetli evraklar kullanılmaya başlamıştır. Önceleri sokak köşelerinde, ağaç altlarında ve kahvehanelerde toplanılarak yapılan hisse senedi alım – satımı, işlem hacminin artmasıyla birlikte daha güvenli yerlere taşınmak istenmiştir. Bu nedenle de borsa binaları kurulmaya başlamıştır.
İlk borsa binası da, Belçika'ya bağlı olan Anvers şehrinde kurulmuştur.
Hisse senedi tanımını incelemek gerekirse; sermaye şirketlerinin ortaklarına, paylarını ve ortaklıklarını belli etmek amacıyla verdiği kıymetli evraklardır. Hisse senedi sahipleri bu nedenle şirket üzerinde çeşitli hak ve sorumluluklara sahiptir. Borsada alınan hisse senetlerinde ise bu hak ve sorumlulukların hepsi geçerli değildir.
Borsada hisse senedi alım – satımı nasıl yapılır öğrenmek için tıklayın.
Borsa Endeksleri
Bir yatırım aracının fiyat değişimleri, performansı ve yıllık getirileri gibi verileri elde etmek için kullanılan göstergelere borsa endeksi denmektedir. Borsa endeksleri ile de güvenli bir portföyü oluşturulabilir. Belli özelliklere göre sınıflandırılan hisse senetlerinin, sektörel ve genel performanslarını, hisse senedi endeksleri verir. Ülkemizde sürekli takip edilen
BIST 100 endeksi de bir hisse senedi endeksidir.
Yatırımcılar hisse senetlerinde meydana gelen değişimleri ve sektörleri, genellikle borsa endekslerine bakarak izlerler. Bu sayede de sektör gelişimi ve geleceği hakkında bilgileri en doğru bu şekilde almış olurlar. Piyasa ve fiyat performansı hakkında genel bilgileri, borsa endeksleri ile kolayca alabilirsiniz.
Tahviller
Borçlanma senetleri olarak bilinen tahviller, güvenli ve kazançlı yatırım araçlarındandır. Hisse senetleri ile karıştırılmalarına rağmen farklılıkları bulunmaktadır. 1 yıldan uzun vadelidirler ve şirketlerin kaynak ihtiyacının karşılanması için basılırlar. Ticaret veya sermaye piyasası kanunlarına göre basılırlar. Tahvillerin üzerinde bulunan anapara veya kupon vadesi geldiğinde, borçlu olan şirketin borcunu ödemesi esasına dayalıdır.
Devlet tahvilleri en çok tercih edilen tahvil türüdür ve daha az risk içerirler. Özel sektör tahvillerinde ise daha fazla risk vardır ve bu nedenle şirket iyice araştırıldıktan sonra tahvili alınmalıdır. Tahviller iskonto esasına göre satılırlar ve tahvil ihraç eden kurum, alıcıya iskonto ederek satar. Alıcı iskonto oranında ödeme yapar; ama vade sonunda tahvil nominal değeri tahsil edilir.
Bonolar
Belli bir miktar paranın, belli bir süre sonra ödeneceğini bildiren kıymetli evraklardır. Senet ismiyle de tanınırlar ve diğer bir isimi emre muharrer senettir. Vadesi 60 günden az – 360 günden fazla olmayan ticari evraklardır. Çıkaran kurum tarafından ödeme, ispat ve teminat amacıyla kullanılırlar. Bir ödeme vaadi olarak görülürler ve vadeli işlemlerde kullanılırlar.
Portföylerde güvenli bir alternatif olduğu için tercih edilirler. Bonoda iki taraf bulunur ve bunlar; alıcı (lehtar) ile borçlu (muhatap) olarak isimlendirilir. Borçlu olan bono bedelini ödeyecek olan kişidir ve
"ödeyeceğim" sözü vermiş olur. Borçlu olan ödeme yapacak nakit paraya sahip değildir ve ödeme yapmak yerine alıcısına bono verir. Bu şekilde de vadesi geldiğinde ödemek için borçlanmış olur.
Emtialar
Ticarete konu olan ve borsa nedir tanımında yer alan yatırım araçlarıdır. Uzun vadede güvenli yatırım özelliği için portföyde yer alırlar. Yatırımcılar çeşitlendirmeyi sağlamak için hisse senetlerinin yanında genellikle ilgi alanlarına göre emtia bulundururlar.
Örneğin; bir petrol şirketinin hissesi ile yatırım yapan yatırımcı, petrol emtiası ile de portföyünü çeşitlendirmiş olur.
Emtialar, fiyatları kolay tahmin edilebilen ve günlük yaşantımızda sürekli karşılaştığımız mallardır. Bu nedenle de birikimini güvenli bir şekilde değerlendirmek isteyen yatırımcılar için iyi bir alternatiftir. Ülkemiz borsasında altın, buğday, gümüş, platin ve pamuk gibi emtialarla vadeli işlem yapmak da mümkündür.
Dövizler
Finans piyasalarında işlem gören 7 majör para birimi vardır. Borsalarda genellikle bu majör para birimleri ve ülkenin yerel para birimi ile işlem yapılmaktadır. Ülkemizde genellikle Amerikan doları ile Türk lirasının kuru olan
USD/TRY kuru; Euro ile
EUR/TRY kuru takip edilmekte ve yatırım yapılmaktadır. Özellikle traderlar ithalat ve ihracatta önemli olan para birimleri ile işlemlerini gerçekleştirirler.
Borsa İstanbul aracılığıyla dövizlere hem spot piyasada hem de vadeli işlemlerde yatırım yapabilirsiniz.
Dolar/TL, Euro/TL ve
EUR/USD çapraz kuru üzerinden vadeli işlemler yapılmaktadır. Bunun yanı sıra dövizlerden para kazanmak isteyen yatırımcılar genellikle forex piyasasını tercih etmektedir.
Hiç yorum yok :
Yorum Gönder