Borsada Ayı ve Boğa Eğilimi Nedir?

Hisse senedi piyasasında yatırım yapmak isteyen kişilerin en çok duydukları, belki de anlam veremedikleri konulardan birisi ayı ve boğa piyasasıdır. Ayı ve boğa piyasası, aslında birer eğilimdir. Yatırımcıların gelecek hakkında beklentilerini bu şekilde ifade etmesiyle birlikte borsa terimleri arasına girmişlerdir. Hatta bu iki terimin ilk defa 18. yüzyılda Londra Borsası'nda ortaya çıktığı bilinmektedir.

"Piyasalar ayı eğilimine girdi, boğalar borsaya hakim oldu" gibi duyacağınız söylemleri bulunmaktadır. Fiyatların eğilimi hakkında bilgi veren bu iki terim, iki farklı yatırımcı grubunu da ifade etmektedir. Ayıcılar ve boğacılar olarak tanımlayacağımız bu grubun birisi iyimser olarak fiyatların yükselişini, diğeri kötümser olarak fiyatların düşeceğini öngörmektedir.

Ayı ve boğa eğilimlerinden biraz bahsetmek istiyorum:

Borsada Ayı Eğilimi

"Bear Market" olarak da duyabileceğini ayı eğilimi, gelecek için karamsar düşünüldüğü ve fiyatların genelinde düşüş beklendiği anlamına gelmektedir. "Ayıyı yakalamadan derisini satmak" deyiminden geldiği varsayılmaktadır. Bu beklentiye sahip olan yatırımcılar, risk alma derecelerine göre sahip oldukları hisseleri satmak isteyeceklerdir. Risk alma derecesi yüksek olan yatırımcılar, sahip oldukları hisseleri, daha düşük fiyattan geri alma beklentiyse satarlar. Bu şekilde satış ve alış arasındaki farktan kar etmeyi hedeflerler.

Ayı piyasasının hakim olduğu zamanlarda, fiyatların düşeceği beklentisi arttığı için talepte de zayıflama meydana gelir. Talebin zayıflaması ise bir süre sonra fiyatların düşmesine neden olur. Piyasada hakim olan kötümser hava, yatırımcıların satma eğilimine girmesine neden olacaktır ve fiyatlar daha da düşecektir. Bu şekilde tüm piyasalarda ayılar hakim olacak ve fiyatlar aşağı çekilecektir.

Ayı piyasasının 3 aşamada gerçekleştiği varsayılır. Birinci aşamada, boğa eğiliminin son dönemidir ve elden çıkarma aşamasıdır. İkinci aşama ise panik aşaması olarak tanımlanır. Alıcılar son derece azalır ve satıcılar aceleci davranarak satışı gerçekleştirirler. İşlem hacmi artarken fiyatların düşme trendi dikey olacaktır. Bu aşamadan sonra ikinci canlanma dönemi ya da yatay piyasa eğilimi hakim olur. Üçüncü aşamada da, hafiften alımlar başlar ve kötü haberler ortadan kalkar.

Ayı piyasasının belirtileri ise satışların başlamasıyla gelir. Alıcılar isteksizdir ve gittikçe azalırlar. Satıcılar ise acele davranırlar ve ellerinde bulunan yatırım araçlarını bir an önce elde çıkarmak isterler. Bu şekilde davranan yatırımcılar da, ayı piyasasını başlatırlar ve piyasalar düşüş eğilimine girer.

Neden ayı piyasası dendiğine bakacak olursak; ayılar saldırırken pençe sallar ve bu hareket aşağı yönlü bir harekettir. Fiyatların bu şekilde aşağı çekildiği söylenmektedir.

Borsada Boğa Eğilimi

"Bull Market" olarak da duyabileceğiniz boğa eğilimi, iyimserlik ve fiyatların yükseleceği düşüncesiyle alımların yapıldığı piyasadır. Boğaların piyasaya hakim olmasıyla birlikte fiyatların yükseleceği beklentisi artar ve alımlar başlar. Bu düşünceye sahip olan yatırımcılar, piyasa henüz yükselmeden alım yaparlar ve birikimleri ile portföylerini genişletirler. Düşük fiyattan alıp, yükseliş geldiğinde satış yaparak alım – satım fiyat farkından kar etmek isterler.

Borsa eğilimi ile de talep eşleştirilebilir. Boğa eğiliminin başlamasıyla birlikte talep artış gösterecek ve fiyatlar yükselmeye başlayacaktır. Fiyatlarda yükselme potansiyelini gören alıcılar daha fazla alım yapmak isteyecekler ve talebi yükseltmeleriyle birlikte fiyatlar yükselecektir.

Boğa eğilimi de 3 aşamada gerçekleşmektedir. Birinci aşamada, durgun olan piyasada değişmenin başladığı düşüncesi hakim olur. İsteksiz olan yatırımcılar, fiyatların hareketlenmeye başladığı düşüncesiyle alım yapmaya başlarlar. Değerinin altında satılan hisseleri, henüz düşük fiyatlıyken toplamak isterler. Bu aşamada şirketlerin mali tabloları ve raporları hala kötüyü işaret etmektedir. İkinci aşamada ise ekonomik trendler de iyileşmeye başlar ve işlemler artar. Teknik analistler en fazla bu aşamada kazanç sağlarlar. Son aşamada ise yatırımcılar hisselere hücum eder ve işlem hacmi son derece yükselir.

Boğa piyasasının belirtileri; piyasanın yükselmesi öncesinde alıcılar çoğalır ve satmak isteyen yatırımcılar isteksizdir. Satıcılar azalır ve alıcıların artmasıyla birlikte, piyasa iyimser bir havaya bürünür. Kararlı ve aceleci alıcılar, fiyatları yükseltir. Ellerine bulunan nakit ile sürekli alım yapmak isterler. Alımların artmasıyla birlikte boğa eğilimi de hakim olur.

Boğa denmesinin nedeni; boğalar saldırırken kafalarını yukarı doğru sallarlar ve piyasanın yükselmesini sembolize ederler.