Hisse Senedi Nedir, Özellikleri Nelerdir?

Borsa denildiği zaman akla ilk gelen hisse senetleri, çeşitli özelliklere sahiptir ve sahibine bazı haklar, sorumluluklar vermektedir. "Hisse senedi nedir" kısaca açıklamak gerekirse; bir şirketin anaparasının eşdeğer parçalarından biri olarak tanımlanabilir. Bir şirkete ait hisse senedini satın aldığını zaman, o şirketlerin ortaklarından biri olursunuz. Aynı zamanda hisse senedi şirket ile hisse sahibi arasındaki özel ilişkiyi de ifade etmektedir.

Detaylı bir şekilde hisse senedi tanımı ve çeşitli hakkında bilgiler vermek istiyorum:

Hisse Senedi Nedir?

Sermaye şirketlerinin, ortaklarına sermaye paylarını belgelemek için verdikleri kıymetli evraklardır. Ortaklığı ve payları belgeleyen hisse senetleri, herkes tarafından çıkarılamaz. Hisse senedi çıkarma hakkı olan şirketler; anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler ve özel kanunla kurulmuş kurumlar tarafından çıkartılabilir. Sermaye Piyasası Kurulu'ndan özel izinle hisse senedi çıkarılmaktadır.

Hisse Senetlerinin Borsaya Kote Edilmesi

Borsada işlem gören hisse senetleri ise borsaya kayıtlı olan hisse senetlerdir. Yani bir şirketin öncelikle halka açılması ve hisse senetlerinin borsaya kayıt edilmesi gerekmektedir. Borsadan alınıp satılan hisse senetlerinde, hak ve sorumlulukların devri söz konusu değildir. Dünya borsalarında en çok işlem gören hisse senetleri Adi ve İmtiyazlı hisse senetleridir. İmtiyazlı hisse senetleri, Amerika gibi gelişmiş ülkelerde kullanılmaktadır. Ülkemizde ise bu hisse senetlerinin kullanımına izin vermemektedir ve yatırımcılar tarafından alınıp satılmazlar.

Borsaya kote olmayan bir hisse senedinin alım satımı söz konusu değildir. Halka açılacak olan hisse senetlerinde borsa izni olmalıdır ve bu amaçla hisse senetleri borsaya kote edilmektedir. Borsaya kote edilmeyen bir hisse senedinin ticari işlemi mümkün değildir. İki şekilde kotasyon yapılır ve bunlar; tam kotasyon ile kısmi kotasyondur. Tam kotasyon, bir şirkete ait olan ve ortaklık hakkı veren tüm menkul kıymetleri kapsamaktadır. Kısmi kotasyon ise işlem görecek olan menkul kıymetlerin kote ettirilmesidir.

Hisse senedi piyasası, belirli kurallara göre bir düzen içinde menkul kıymet alım satım işlemlerinin yapıldığı organize piyasalara denmektedir. Hisse senedi piyasasında SPK'dan izin almış olan aracı kurumlar, ticari bankalar, yatırım ve kalkınma bankaları işlem yapabilmektedir. Yani borsada hisse senedi alım satım işlemlerinizi bu kurumlar vasıtasıyla yapabiliyorsunuz. Hisse senetleri sahiplerine çeşitli getiriler sağlamaktadır ve bazı sorumlulukları da beraberinde getirmektedir.

Hisse Senedi Özellikleri

Hisse senetleri çeşitli özelliklere sahiptir. Bu özellikler hisse senetlerinin türleri, ortaklık yapısı ve payına göre farklılık göstermektedir. Aynı zamanda Türk Ticaret Kanunu'nun ilgili maddesine göre bir hisse senedinin üzerinde yazılı olması zorunlu olan ibareler vardır. Bunlar; şirketin unvanı, esas sermaye miktarı, tescil tarihi, yetkili imzaları, hisse senedinin türü ve nominal değeridir.

Hisse senetleri, sahiplerine çeşitli hakları verdiği gibi bazı sorumluluklar da vermektedir. Bir sermaye şirketine ait hisse senediniz varsa şu haklarınız var demektir:

Temettü Hakkı: Kar payı olarak da bilinir ve işletme kar ettiği zaman hisse senedi sahibi de bu kara ortak olur. Bir işletmenin yılsonunda açıkladığı temettü oranı, gelir ve gider hesapları yapıldıktan sonra arta kalan kısımdan dağıtılmaktadır. İşletme kanunen ayırması gereken tutarı ayırdıktan sonra ortaklarına temettü dağıtabilir.

Rüçhan Hakkı: Şirketin bedelli sermaye artırımına girmesi durumunda ortakların artırımdan önce pay alma hakkı vardır ve buna rüçhan hakkı denmektedir. Bu haktan faydalanabilmek için hisse senedinin SPK tarafından belirtilen süre içerisinde ibraz edilmesi yani sunulması gerekmektedir.

Yönetime Katılma ve Oy Hakkı: Hisse senedi sahipleri şirketin yönetim kurulu seçimlerinde seçmen ve aday olarak yönetime katılabilir. Oy kullanma hakkı ise hisse senedi oranı ile alakalıdır. Yani elinde fazla hisse bulunduran kişilerin söz hakkı daha fazladır. Her hisse senedi 1 oyu ifade etmektedir.

Bilgi Almak Hakkı: Bir şirketin pay sahipleri istedikleri zaman şirket sırları dışındaki bilgileri edinme hakkına sahiptir.

Hisse senetleri sahiplerine çeşitli haklar verdiği gibi bazı sorumlulukları da beraberinde getirmektedir. İşte bu sorumluluklar:

Sır Saklama Sorumluluğu: Bir şirkete ait payınız varsa hem ortaklığın devamı boyunca hem de ortaklıktan ayrıldıktan sonra şirket sırlarını saklamakla sorumludurlar.

Taahhütleri Yerine Getirme Sorumluluğu: Pay sahipleri şirketin kuruluşundan ve sermaye artırımı sırasında taahhüt ettiği tutarları zamanında ödemekle yükümlüdür. Ödememesi durumunda cezai işlem uygulanabilir.

Sözleşme Şartlarına Uyma Sorumluluğu: Ortaklık sözleşmesinde belirtilen ve altına imza atılan tüm kurallara uyma ve sorumlulukları yerine getirmek zorunludur.